بررسی‌ کلی مفهوم‌ هنر متعالی‌ در كنار مفاهیم‌ محاكات‌ و آفرینش‌

بحثی‌ كه‌ از نظرتان‌ می‌گذرد، در سطحی‌ كلی‌ و نظری‌ به‌ بررسی‌ مفهوم‌ هنر متعالی‌ در كنار مفاهیم‌ محاكات‌ و آفرینش‌ می‌پردازد. این‌ بحث‌ ممكن‌ است‌ در مطالعات‌ موردی‌ مربوط‌ به‌ شاخه‌های‌ مختلف‌ هنر مورد استفاده‌ قرار گیرد. به‌نظر می‌رسد مفهوم‌ هنر متعالی‌ در سطحی‌ كلی‌ و ورای‌ شاخه‌های‌ منفرد هنر، حامل‌ ویژگی‌های‌ مشتركی‌ است‌ كه‌ در حوزه‌های‌ مختلف‌ فعالیت‌ هنری‌ به‌ اشكال‌ گوناگون‌ تجلی‌ عینی‌ می‌یابد.

1ـ محاكات‌ (تقلید)

بنا ندارم‌ در این‌ مختصر همه‌ی‌ آن‌ چه‌ را كه‌ پیشینیان‌ از افلاطون‌ و ارسطو به‌ این‌ سو در باب‌ ارتباط‌ میان‌ هنر و محاكات‌ گفته‌اند، بازگو كنم‌ و فرض‌ را بر این‌ می‌گذارم‌ كه‌ مخاطبان‌ كم‌وبیش‌ با این‌ مفهوم‌ و آن‌چه‌ در موردش‌ گفته‌ شده‌ است‌، آشنایند.
می‌گویند «هنر محاكات‌ است‌»، اما افلاطون‌ این‌ محاكات‌را در انتقال‌ شناخت‌ واقعی‌ ناتوان‌ می‌داند، زیرا آن‌ را تقلیدی‌ از تجلی‌ احساسات‌ به‌شمار می‌آورد كه‌ انعكاس‌ مُثُل‌ است‌ و نتیجه‌ می‌گیرد كه‌ هنرمند مقلد دو مرحله‌ از حقیقت‌ فاصله‌ دارد. او در رساله‌ی‌ ایون‌ نتیجه‌ می‌گیرد كه‌ شاعر بر مبنای‌ دانش‌ مطمئنی‌ عمل‌ نمی‌كند و كارش‌ نه‌ مبتنی‌ بر فن‌ (تخنه‌) است‌ و نه‌ دانش‌ مكتسب‌ (اپیستمه‌). افلاطون‌ سرانجام‌ در رساله‌ی‌ فایدروس‌ نوعی‌ جذبه‌ی‌ غیبی‌ را به‌ این‌ مهارت‌ (سرایش‌ شعر) نسبت‌ می‌دهد. شاپلن‌ فرانسوی‌ (1635) تحت‌ تأثیر خردگرایی‌ دكارتی‌، مفهوم‌ تقلید را نوعی‌ به‌كمال‌رساندن‌ واقعیت‌ طبیعی‌ می‌دانست‌. گوتشد (1715) نیز به‌همین‌ منوال‌ می‌نویسد: «مسئله‌ی‌ تقلید نیز شرایط‌ خاص‌ خود را داراست‌: آن‌چه‌ طبیعی‌ است‌، در ذات‌ خود زیبا است‌؛ پس‌ اگر هنر بخواهد زیبایی‌ را پدید آورد، باید به‌ تقلید از طبیعت‌ بپردازد.»