جرایم در حقوق کیفری

موضوع : جرایم در حقوق کیفری

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

در نظام‏هاى حقوقى غيردينى «جرم» و «گناه» دو مقوله جدا از هم‏اند و بين اين دو هيچ ربط و نسبت مستقيمى وجود ندارد. «جرم» در رابطه فرد با افراد ديگر و جامعه معنا مى‏يابد؛ در اينجا جرم رفتارى (به صورت فعل يا ترك فعل) مخالف نظم جامعه است كه قانونگذار ارتكاب آن را منع مى‏كند و براى آن ضمانت اجرا (به صورت مجازات يا اقدامات تأمينى) در نظر مى‏گيرد.
در نظام‏هاى حقوقى دينى، كه بارزترين مصداق آن را مى‏توان در دو دين شريعت‏مدارِ اسلام و يهوديت سراغ گرفت، تفكيك مفهوم جرم و گناه دشوار است؛ چرا كه خاستگاه اين هر دو يكى است و قانونگذار الاهى است كه هر دو را ممنوع مى‏كند. در اين نظام‏ها، ماهيت تمام احكام يكى است و بين جرم (تجاوز نامشروع به حقوق ديگران و جامعه) و گناه (تعدى نسبت به شريعت خدا) جز در حوزه ضمانت اجرا، تمايزى نيست. بااين‏همه، به نظر مى‏رسد در حقوق يهود درك و تشخيص اين تمايز دشوارتر از ساير نظام‏هاى دينى باشد؛ چرا كه ارتكاب هر يك از محرمات مجازاتى را در پى دارد؛ با اين تفاوت كه برخى از اين مجازات‏ها را دادگاه آسمانى صادر مى‏كند (گرچه حكمِ آن در همين زندگى دنيوى به صورت مرگ ناگهانى و غيره اجرا مى‏شود).
دانشمندان يهودى شريعت موسى را مشتمل بر 613 حكم دانسته‏اند كه از اين تعداد 248 حكم درباره واجبات است و 365 حكم مربوط به محرمات. محرمات خود بر دو دسته‏اند:
1. برخى از محرمات داراى مجازات دنيوى نيستند؛ براى اين محرمات كفاره يا قربانى يا مجازات الاهى در نظر گرفته مى‏شود.
2. برخى از محرمات مجازات دنيوى دارند؛ يعنى دادگاه با شرايط اثبات و آيين دادرسى خاص خود براى اين جرايم مجازات خاصِ مقرر در شرع را اعمال مى‏كند.
آنچه به موضوع گفتار ما مربوط مى‏شود همين بخش اخير است.
براساس تلمود، هيچ عملى جرم و در نتيجه قابل مجازات نيست مگر آنكه در تورات هم ارتكاب آن منع، و هم براى آن مجازات تعيين شده باشد. ازاين‏رو، براى مثال، براى اجراى حكم مجازات درباره قاتل بايد دو حكم در شريعت موجود باشد؛ يكى «قتل نكن» (خروج، 20:13)، و ديگرى «قاتل بايد كشته شود» (اعداد، 35:16ـ21). به گفته تلمود، اگر منع از عمل موجود نباشد، حتى اگر به صراحت مجازات نيز تعيين شده باشد، عمل جرم به معناىِ خاصِ آن نيست و مجازات ذكر شده به مجازات آسمانى تعبير مى‏شود.(1)
براساس تقسيم‏بندى جرايم در مكاتب جديد حقوقى، جرايم را مى‏توان در آيين يهود به اين صورت تقسيم كرد:
الف) جرايم برضد اشخاص؛ اين دسته از جرايم مستقيما به خود شخص بزه‏ديده آسيب مى‏زنند. اين جرايم خود به دو دسته تقسيم مى‏شوند:
1. جرايم برضد تماميت جسمانى اشخاص؛ مهم‏ترين اين جرايم عبارت‏اند از: قتل، ضرب و جرح، سقط جنين.
2. جرايم بر ضد حيثيت معنوى اشخاص؛ در اين دسته مى‏توان به جرم‏هايى چون آدم‏ربايى، افترا، قذف، و جرايم منافى عفت اشاره كرد.
ب) جرايم بر ضد اموال؛ جرايمى چون سرقت و راهزنى، خيانت در امانت، اضرار به مال غير و غبن در اين گروه جاى دارند.
ج) جرايم بر ضد امنيت جامعه و جرايم دينى خاص؛ در اين گروه جرايمى جاى مى‏گيرند كه جنبه عمومى آنها غلبه دارد، مانند ارتشا، شهادت دروغ، بت‏پرستى و مانند اينها. اكنون براساس اين تقسيم‏بندى به جرايم در حقوق كيفرى يهود مى‏پردازيم.
گفتار يكم: جرايم بر ضد تماميت جسمانى اشخاص
هدف مستقيم اين دسته از جرايم، حق حيات انسان و اصل مصونيت وى از هر گونه تعرض است. در نظام‏هاى مختلف حقوقى اين دسته از جرايم شديدترين مجازات‏ها را در پى‏دارند. حقوق كيفرى يهود نيز به اين جرايم اهتمام خاصى داشته است. مهم‏ترين اين جرايم عبارت‏اند از: قتل، ضرب و جرح، و سقط‏جنين.
الف) قتل
در كتاب مقدس عبرى حدودا 400 بار كلمه «خون» به كار رفته است. از اين تعداد حدود نيمى مرتبط با مرگ از روى خشونت است.(2) ريختن خون (شفيكوت دميم)(3) گناه آغازين روى زمين است: «قائن [= قابيل] بر برادر خود، هابيل، برخاسته، او را كشت» (پيدايش، 4:8). در حقوق كيفرى يهود، قتل شديدترين و نكوهيده‏ترين جرم تلقى شده است.(4)
فهرست مطالب
گفتار يكم: جرايم بر ضد تماميت جسمانى اشخاص    4
الف) قتل    5
ركن قانونى جرم قتل    6
اثبات قتل    10
ب) ضرب و جرح    11
ضرب و جرح دوجانبه يا قابل حدس    13
ضرب و جرح بدون سوءنيت    13
تكرار ضرب و جرح    13
ج) سقط جنين    14
گفتار دوم: جرايم بر ضد حيثيت معنوى افراد    17
گفتار سوم: جرايم منافى عفت    22